بررسی نماد در هنرهای قهوه خانه ای(دوره قاجاریه)

بررسی نمادهای در هنرهای قهوه خانه ای بالاخص در دوره قاجاریه، بحث محوری و کلیدی این پایان نامه است. قهوه خانه ها به صورت یک نهاد اجتماعی-فرهنگی ، بستری مناسب برای آموزش فرهنگ و ادب سنتی به عامه مردم و پرورش استعداد های ادبی و هنری در جامعه بود و هنرهای بزرگی را درخود پرورش داد. هنرهایی که هنرمند آن ها را در قالب نماد و نشانه متجلی می سازد، همه ریشه در باورها و اعتقادات مردمان این دیار داشته و نوع نگاه و تفکرات آن ها را آشکار می سازد. هندسه ی ساختار این پژوهش بر این پرسش مبتنی است که به راستی بار نمادشناسی و معناشناسی هنرهای قهوه خانه ای، به چه چیز اشاره دارند؟ در این پژوهش سعی بر آن شده است تا با معرفی انواع هنر قهوه خانه ای و تحلیل و بررسی نمادها و رموز این هنرها، به جان کلام آن ها پی برده شود، به این ترتیب میتوان میثاقی دوباره با این هنرها به وجود آورد و آن ها از گزند فراموشی و زوال در هنر و فرهنگ ایرانی رهانید. این پایان نامه، که به روش کتابخانه ای و قسمت عمده ای از آن بر مبنای توصیفی-تحلیلی استوار است در پنج فصل ارائه شده است. در فصل اول علاوه بر بیان طرح کلی تحقیق، به معرفی سلسله قاجار ، تاریخ و کارکرد نهاد قهوه خانه و معرفی هنرهایی که در بستر تاریخ در آن شکل گرفته، اشاره می شود. فصل دوم به معرفی معماری قهوه خانه ای در زمان قاجار می پردازد و در ادامه از لحاظ نمادشناسی بررسی می شود. فصل سوم به معرفی و آشناسازی با هنر نقاشی قهوه خانه ای پرداخته و انواع آن مورد بررسی قرار می گیرد. علاوه بر پرده برداری از نمادهای کلی مورد استفاده در این هنر، در انتهای فصل به بررسی شش پرده (دو پرده حماسی، دو پرده مذهبی، دو پرده بزمی) پرداخته و از لحاظ نمادشناسی تحلیل می شود. فصل چهارم به هنرهای کلامی و نمایشی قهوه خانه ای اشاره دارد، از این میان به معرفی اجمالی از انواع آن و مفصلاً به هنر نقالی و سخنوری و خیمه شب بازی می پردازد. در انتها این ها از لحاظ نمادشناسی بررسی می شوند. فصل پنجم به جمع بندی و نتیجه گیری یافته های تحقیق پرداخته می شود. به راستی که دنیای نماد شناسی هر کدام از این هنرها ، بسیار گسترده است و در قالب این پایان نامه نمی گنجد. امید است تحقیقات اینجانب در زمینه نماد شناسی هنرهای قهوه خانه ای، برای خوانندگان علاقه مند به این زمینه رهنمودی مفید باشد و توسط آنان، بسط پیدا کند.